Wybór noktowizora
Porady dla kupujących od producenta noktowizorów "Dedal NV" (Moskwa).
Zakup noktowizora, to nie jest zadanie proste, ponieważ w chwili obecnej w sklepach mamy do wyboru dziesiątki modeli przyrządów do nocnych obserwacji, czytanie instrukcji producenta, z których trudno jest laikowi cokolwiek zrozumieć nie pomaga, a dodatkowo komplikuje sytuację. Niektóre firmy w celach reklamowych wyolbrzymiają ( od 5-100 razy) realne dane techniczne swoich noktowizorów i prowadzą agresywną kampanię reklamową. Nie pretendując do całkowitej pewności, mamy nadzieję, że instrukcja dana od producenta „Dedal-NV” pomoże Państwu lepiej zapoznał się z tym, co zechcą Państwo kupić.
Każdy noktowizor działa na zasadzie wielokrotnego zwiększenia jasności obrazu w obszarze widzialnego i bliskiego spektrum promieniowania podczerwieni. Przyrząd składa się z obiektywu, elektroniczne optycznego przetwornika (EOP) z blokiem zasilania i okularu. Odbite od obiektu obserwacji światło tworzy obraz na wejściu (katodzie) EOP, które w sposób elektroniczny jest wzmacniamy i wyświetlany w żółto-zielonym kolorze na ekranie wychodzącym przetwornika, następnie przekazywany jest przez okular na oko obserwatora.
W zasadzie jakość noktowizorów określana jest charakterystykami EOP i optyką. Według ogólnie przyjętej terminologii EOP dzieli się na trzy generacje – I, II, III z kilkoma pośrednimi stopniami np. I+
1 - obiektyw, 2 - przetwornik obrazu, 3 - okular, 4 - elektronika, 5 - obudowa
Elektronicznie – optyczny przetwornik. Generacja I.
EOP posiada szklaną próżniową kolbę z czułością fotokatody 120-250 mkA/lm. Wzmocnienie światła w tych EOP wynosi 120-900. Noktowizory właśnie z tymi przetwornikami możecie Państwo spotkać w dużej ilości w sklepach ( w cenie do 320$). Właściwością wyróżniającą te przyrządy jest to, że dokładny obraz obserwowany jest tylko w centrum, ze zniekształceniem i mniejszą ostrością na brzegach obrazu. Oprócz tego, jeżeli w polu widzenia znalazłyby się ostre źródła światła np. latarki, oświetlone okna domów i inne, dochodzi do naświetlenia całego obrazu, co uniemożliwia obserwację. Nawet EOPy należące do jednej klasy znacznie różnią się od siebie parametrami. Zazwyczaj po wyprodukowaniu są one sortowane na różne grupy w zależności od jakości i sprzedawane po różnych cenach. Czasami fakt ten w sposób decydujący wpływa na różnice cenowe między przyrządami różnych producentów (na przykład, w naszych przyrządach Dedal – 220 i Dedal – 180 wykorzystuje się EOP 1.5 – 2 razy droższy, niż w innych noktowizorach większości konkurencji.
Dobór EOP dla noktowizora wybiera się przede wszystkim w zależności od czułości fotokatody, rozdzielczości i czystości pola widzenia.
Małe czarne kropki zazwyczaj nie przeszkadzają w nocnej obserwacji i kupujący nie powinien odrzucać takiego przyrządu. Przyrządu ze stale świecącymi punktami lub z jasną plamką w centrum pola widzenia lepiej nie kupować. Nie należy także kupować przyrządu z niskim kontrastem obrazu. W czasie zakupu mogą Państwo sami sprawdzić czystość i jasność obrazu – jednak określić czułość fotokatody może tylko specjalista na stendze lub poprzez porównanie przyrządów w ciemności, a właśnie ten parametr jest decydujący w noktowizorach. Z powodu słabego wzmocnienia jedno kaskadowe noktowizory I generacji są bardzo krytyczne w stosunku do siły światła optyki i parametrów EOP. Tylko noktowizory z wybranymi EOP w połączeniu ze szczególnym wzmocnieniem światła optyki (liczba ogniskowej nie większa od 1.5) mogą zapewnić najlepsze parametry konieczne do obserwacji wieczorem i nocą gdy na niebie znajduje się 1/4 łuny księżyca.
Przy słabszym oświetleniu konieczne jest użycie dodatkowego oświetlenia na podczerwień.
Wszystkie przyrządy serii Dedal generacji I, posiadają ochronę elektroniczną przed ostrym światłem, co zabezpiecza przyrządy przed przepaleniem przy błyskach światła lub przy włączeniu w dzień, w odróżnieniu od większości przyrządów tej klasy.
Wielu kaskadowe EOP generacji I
W celu zwiększenia współczynnika wzmocnienia EOP czasami szeregowo łączy się dwa, trzy lub więcej wyrobów, konstruując jedną obudowę. Współczynnik wzmocnienia światła trzy kaskadowego EOP wynosi 20000 – 70000. Jednak przy łączeniu znacznie nasilają się zniekształcenia i pada rozdzielczość na brzegach pola widzenia. Noktowizory, zbudowane na wielu kaskadowych EOP, są znacznych rozmiarów i dużo ważą, dlatego w ostatnim czasie praktycznie zostały wyeliminowane przez małowymiarowe urządzenia I+ i II-j generacji, które posiadają lepszą charakterystykę i dostępną cenę.
Generacja I+
Jest to dalszy rozwój EOP pierwszej generacji. Na wejściu (czasami na wyjściu) montuje się zamiast płaskiego szkła włókienne – optyczny krążek, co pozwala na znaczne zwiększenie rozdzielczości EOP, zmniejszenie zniekształcenia formy przedmiotu, i oprócz tego, pozwala to chronić obraz przed błyskami bocznych punktowych źródeł światła. Charakterystyki takich EOP – wzmocnienie światła około 1000, czułość fotokatody min. 280 mkA/lm. Noktowizory zbudowane na EOP generacji I+ różnią się od przyrządów I-generacji przede wszystkim bardzo dokładnym obrazem, niskim stopniem szumów własnych, i znacznym zakresem działania w pasywnym i aktywnym ( z wykorzystaniem oświetlaczy IR) trybie pracy. Urządzenia te bardzo dobrze pracują w warunkach miejskich. Na otwartej przestrzeni przyrządy są efektywne do poziomu oświetlenia, odpowiadającemu 1/4 łuny księżyca. Przy niższym stopniu oświetlenia konieczny jest oświetlacz na podczerwień. Cena EOP jest 4- krotnie wyższa niż EOP I-generacji. W tej klasie nasze przedsiębiorstwo produkuje noktowizory Dedal-220 i celownik Dedal – 210.
Generacja II
Konstrukcyjnie EOP II generacji różni się od I posiadaniem wzmacniacza elektronów –mikro kanałowej płyty (MKP). Charakterystyka takich EOP: wzmocnienie światła około 25000-50000, czułość fotokatody min. 240 mkA/lm. Zasób godzin EOP wynosi nie mniej 1000-3000 godz. Rozróżnia się dwa typy rozmiarów EOP – z MKP 25 mm i 18 mm. Z punktu widzenia obserwatora duży rozmiar zapewnia większy komfort obserwacji (jak w dużym telewizorze), jednak łączy się to z większym rozmiarem urządzenia.
W tej klasie Dedal produkuje wielofunkcyjny noktowizor Dedal – 45 i celownik Dedal – 300.
Wszystkie te urządzenia posiadają korzystną dla obserwatora możliwość – ręczną regulację czułości, pozwalającą na optymalny wybór stosunku zwiększenia czułości i poziomu szumów własnych urządzenia dla każdej konkretnej sytuacji obserwatora.
Generacja II+
Brak jest komory rozprowadzającej, wzmocnienie światła około 25000-35000, jednak czułość fotokatody osiąga wielkość 600 mkA/lm. Z uwagi na brak komory rozprowadzającej, EOP generacji II+ posiadają mniejszy współczynnik wzmocnienia jasności, niż EOP generacji II. Jednak z powodu różnicy w czułości w przedziale OPC, w większości przypadków, przez przyrządy II+ generacji lepiej się patrzy na odsłoniętej przestrzeni, niż w generacji II. Jeżeli jednak podstawowe zadanie noktowizora - nocne video, filmowanie to należy wybrać z EOP generacji II, gdzie jest dużo lepszy współczynnik wzmocnienia jasności. Urządzenia II i II+ generacji posiadają: automatyczną regulację jasności, ochronę przed przekroczeniem dopuszczalnego poziomu oświetlenia, ochronę przed bocznymi i bezpośrednimi błyskami z punktowego źródła światła, dobrą jakość obrazu bez zniekształceń w całym polu widzenia. Urządzenia te należą do profesjonalnej klasy techniki i w chwili obecnej znajdują się na uzbrojeniu w większości krajów zachodnich, ponieważ pracują one przy skrajnie słabym poziomie oświetlenia odpowiadającemu gwiaździstemu niebu i gwiaździstemu niebu lekko zachmurzonemu.
Generacja III
Różni się od EOP generacji II+ fotokatodą na bazie (GaAs) Arsenek galu, z jeszcze większym przesunięciem największej czułości fotokatody do znacznego obszaru OPC, zapas godzin pracy do 10000, czyli 3 razy więcej, niż EOP II-generacji.
Urządzenia na bazie EOP III generacji bardzo dobrze działają w warunkach skrajnie słabego oświetlenia. Obraz jest dokładny z dobrym kontrastem i różnicowaniem detali. Jest tu jednak jedna niedogodność – brak ochrony przed bocznymi źródłami światła, ponieważ brak jest włókienne – optycznych krążków na wejściu EOP.
W związku z tym, nie zaleca się nabywania urządzenia III generacji, jeżeli planują Państwo pracować w warunkach miejskich (nie dotyczy noktowizorów na EOP z Auto Gated)
Cena urządzeń na EOP III generacji jest 1.5 do 2.5 razy wyższa niż II-generacji i wynosi od 3000 do 13000 $ USA. Do niedawna urządzenia II+ i III generacji produkowane były tylko do celów wojskowych. W chwili obecnej firma Dedal produkuje urządzenia przeznaczone do użytku cywilnego bardzo wysokiej jakości.
Optyka
Część optyczna noktowizorów składa się z obiektywu i okularu. Podstawowy wymóg odnośnie obiektywu – to wysoka przepuszczalność światła w widzialnym i bliskim zakresie promieni podczerwieni. W liczbach wyraża się to geometryczną siłą światła (lub liczbą diefragmentaryczną) w szeregu 1, 1.2, 1.5, 2.0, 2.8, 4.0 itd. Zwiększając liczbę o jeden stopień obiektyw przepuszcza światła dwa razy mniej. Znaczne wzmacnianie siły światła jest bardzo ważne dla noktowizorów, szczególnie dla urządzeń I, I+ generacji. Pogorszenie się siły światła do wielkości 2.4 – 2.8 prowadzi do tego, że oko człowieka widzi lepiej, niż z noktowizorem I generacji w trybie pasywnym. Opracowanie i produkcja silnie wzmacniającej światło optyki z diafragmentaryczną liczbą mniejszą niż 1.5 to trudne i kosztowne zadanie, na co nie może sobie pozwolić każda firma.
Wiele firm w pogoni za zyskiem proponuje kupującemu, którzy nie posiada doświadczenia, noktowizory ze znacznym powiększeniem (3.5-5.0 x). Muszą Państwo wiedzieć, że jeżeli wybierać spośród dwóch przyrządów tej samej generacji i rozmiarów ten, który posiada znaczne powiększenie, to w nim będzie widać gorzej i zakres regulacji ostrości będzie mniejszy niż w urządzeniu z mniejszym powiększeniem i znacznym wzmocnieniem światła. Szczególnie jest to ważne dla nocnych celowników myśliwskich.
1. Cechą szczególną wszystkich urządzeń serii Dedal jest to, że stosowane tylko obiektywy z dobrym wzmocnieniem światła 1.2 i 1.5 i lekką konstrukcję. Czasami w noktowizorach stosuje si? obiektywy lustrzano-soczewkowe. Zapewniają one noktowizorom znacznie mniejszy rozmiar osiowy i posiadają przy takich samych parametrach gorsze wzmocnienie siły światła.
Konstrukcja okularu nie ma wpływu na zakres widzenia, jednak w sposób znaczący odbija się to na komforcie obserwacji. Na przykład, uproszczenie konstrukcji prowadzi do zniekształcenia formy obiektu i zmniejszenia ostrości na brzegach pola widzenia. Oprócz tego, przez okular produkowany przez niektórych producentów widać tylko część pola EOP, a przecież jest jeden z najważniejszych elementów noktowizora i najbardziej kosztowny. W celownikach noktowizyjnych oddalenie okularu od ludzkiego oka nie powinno być mniejsze ni? 40 mm. W celownikach serii Dedal oddalenie soczewki wychodzącej wynosi 40-45 mm. Miedzy innymi warunkuje to wysoką jakość zdjęć nocnych wykonywanych przez noktowizory firmy Dedal.
IR – oświetlacze na podczerwień
Dla cywilnych noktowizorów obecność wbudowanego oświetlacza jest dodatkową możliwością podświetlenia obiektu obserwacji, gdy naturalne światło odbite od obiektu może okazać się za słabe przy trybie pasywnym. Oświetlacze na podczerwień produkowane są na podstawie lasera, diody LED lub specjalnej lampy żarowej. Należy wiedzieć, że oświetlacze laserowe są niebezpieczne dla wzroku, dlatego w większości rozwiniętych krajów są one niedopuszczalne do użytku ogólnego. Oświetlacze na bazie diody LED IR są bezpieczne i oprócz tego, w odróżnieniu od lasera, zapewniają równomierne pole świecenia. W chwili obecnej większość wytwórców produkuje diodowe oświetlacze na podczerwień o mocy 3-12 mW. Nasza firma wszystkie swoje urządzenia wyposaża w najmocniejsze produkowane w Rosji diodowe oświetlacze IR o mocy 75 mW, co zapewnia znaczny zakres obserwacji. Jeżeli Państwa noktowizor nie posiada wbudowanego oświetlacza, można go kupić oddzielnie i korzystać z niego samodzielnie.
Atrakcyjność noktowizorów jest tym większa, im mniejsze są jego wymiary i większy jest zakres jego działania. Jednakże parametry te są sprzeczne w stosunku do siebie. Znaczny zakres obserwacji przy takim samym EOP zapewnia urządzenie z dużym rozmiarowo obiektywem i wybór końcowy należy do kupującego. Należy również wspomnieć o konstrukcji celowników nocnych. Powinno ona wytrzymać osiowe uderzeniowe obciążenie 5000 J. Wiele wyrobów cywilnych pojawiających się na rynku przez ostatnie 5 lat nie odpowiadają wymogom odnośnie wytrzymałości odrzutu na kalibrach 375 H&H, 416 Rigby, posiadają ograniczenia odnośnie możliwości zamontowania do pojedynczej broni cywilnej i mają znoszenie początkowego punktu celowania, wywołane błędną konstrukcją mechanizmu naprowadzania siatki celowniczej lub zamocowania na broni.
Zasięg obserwacji
Kupujący powinien uwzględnić, że zasięg obserwacji i rozpoznania, którą gwarantuje noktowizor, zależy od stopnia naturalnego oświetlenia nocnego, przejrzystości atmosfery i kontrastowością między obiektem a tłem. Przy wzmocnieniu oświetlenia, w noc księżycową jeżeli obecne są zewnętrzne podświetlenia, jeżeli obiekt znajduje się na jasnym tle (piasek, śnieg), zasięg rozpoznania wzrasta. Przy słabym oświetleniu, zmniejszonej przejrzystości atmosfery, jeżeli obserwowany obiekt znajduje się na ciemnym tle (pnie drzew, itp.), zasięg rozpoznania maleje.
Tym sposobem przed zakupem noktowizora, należy najpierw określić której ma być generacji. Im wyższa generacja, tym lepsze charakterystyki i możliwości noktowizora, ale tym wyższa jest jego cena.
Radzimy więc przy zakupie uwzględnić następujące czynniki:
- jeżeli noktowizor nie musi sprostać dużym wymaganiom odnośnie dobrej widoczności w nocy – to wyboru można dokonać mając na uwadze wygląd zewnętrzny i cenę wyrobu - jeżeli pragną Państwo, aby w noktowizorze widać było lepiej niż gołym okiem, szczególnie jeżeli jest to I-generacja, wybierzcie Państwo wyrób ze światłem mniej niż 1.5.
- powinno zwracać się szczególną uwagę na producenta. Powinien on mieć duże doświadczenie w produkcji noktowizorów i ich sprzedaży na rynku. Kupować należy wyroby wyłącznie tych producentów, którzy bez problemu zapewniają serwis gwarancyjny i pogwarancyjny.
- dobrze byłoby, aby Państwo mieli możliwość wypróbowania jak działa noktowizor przed dokonaniem zakupu i porównać Państwa oczekiwania z możliwościami innych noktowizorów, ponieważ często w instrukcjach obsługi dane techniczne noktowizorów są zawyżane lub nie są w ogóle podawane.